Artvin’in tarihsel değeri; “Kara kayık”

Artvin’in tarihsel değeri; “Kara kayık”

Bu haber 2199 kez okunmuş ve görüntülenmiştir.

Çoruh Nehri üzerinde kara kayıklar ile yapılan nehir taşımacılığı Artvin’in geçmiş tarihinde önemli bir yere sahip bulunuyor.

Altı düz, iki ucu sivri, dar gövdeli, ortası şişkin ve uzunca biçimli, Artvin’e özgü kayıklara halk "kara kayık" deniliyordu. Bu kayıklar ile Artvin’den Batum’a kadar yük ve yolcu taşımacılığı yapılmaktaydı. Artvin-Batum arasında çalışan kara kayıklar, Çoruh’a aşağı yüklü olarak gidiyor, Batum yakınlarındaki -bugün Batum’a bağlı olan Kabandibi adlı mevkide yükü boşaltıp yolcuları indirdikten sonra, nehrin akışına ters istikamette, Çoruh'a yukarı boş olarak tekrar Artvin’e dönmekteydi. 

Kara kayıklar, daha çok Artvin merkeze bağlı olan Zeytinlik (Sirya) ve Oruçlu (Orcuk) köyleri önünden ve Borçka-Muratlı’dan (Maradit) yönüne hareket ediyor ve Çoruh'a aşağı Kabandibi’ne kadar gidiyordu. Yaklaşık 5 ton kadar yük alabilen kayıklar üç personel ile idare edilmekteydi. Kayıklarla daha çok Zeytinlik, Oruçlu, Ortaköy (Berta) ve çevre köylerde üretilen üzüm, zeytin, kiraz, hurma gibi yaş meyveler: "küme" denen cevizli sucuk olmak üzere, Borçka'da üretilen seramik ürünleri, tomruk, ev eşyası vs. her türlü yük ve ticari mal taşıyordu, Batum'a ticaret yapılıyordu. 
Artvin Merkez ilçesine bağlı Zeytinlik (Sirya) köyü, Borçka ilçesine bağlı Muratlı (Maradit) kasabası ve Borçka'nın Çavuşlu (Kataphiya) köyü halkının bir kısmı kayıkçılıkla uğraşıyorlar ve geçimlerini bununla sağlıyorlardı. Kayığı idare eden bu kişilere "Reis" denilmekteydi. Zeytinlik köylü reisler ünlü kayıkçılardı. İvane Caiani de Borçkalı kayıkçıların "Çoruh vadisinde birinci sınıf kayıkçı kabul edildiklerini" ve bu meslekten de çok iyi para kazandıkları yazmıştır. Kayıkçılardan en ünlüleri Zeytinlik köylü Yusuf Reis (Sönmez) ve Borçkalı Bango İsmail Reis. Bunlardan başka adları tespit edilen Zeytinlik köylü kayıkçılar şunlardı: Ahmet Koca, Mustafa Koca, Recep Yağcı, Sabit Şimşir, Süleyman Öztürk ve Süleyman Yelkenci’dir.

Reisler, Çoruh'un Nehri üzerinde Kıvrıla kıvrıla, hızla akıp giden Çoruh Nehri’nde kayalara çarpmadan, bin bir manevrayla yol almak kolay olmadığı gibi, Batum'dan Artvin'e dönüş ise son derece eziyetliydi. Bu kayıklar, akıntıya karşı, nehre yukarı çekilerek getiriliyordu. Yaz aylarında Çoruh'un suyu azalınca kayıkların kayalara çarpıp devrilme riski vardı ve bunlar sıkça görülürdü.
Kara kayıklar ile ilgili bilgilendirmelerde bulunan Artvin İl 
Kültür ve Turizm Müdürü Yunus Emre Aytekin öğrendikleri bilgilere göre 220 kara kayık olduğunu ama bu kayıkların kayıp olduğunu belirterek Artvin Çoruh Üniversitesi ile kara kayığın bir prototipini yaparak suya indirmek istediklerini ifade etti. 
Kara kayıkların üretilmesi halinde Artvin turizmine önemli katkı sağlayacağını belirten Aytekin şu açıklamada bulundu ;

“Bununla ilgili makaleyi ilk biz yazdık bu bilgilerin hepsi aslında bizim makalelerimizden ibarettir. Ben bu araştırmalara katıldığım zaman 16-17 yaşlarındaydım. Biz o zaman 4 tane reis bulmuştuk, kayıkları kullananlara reis diyoruz. Tarihsel olarak ilk defa Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde biz bu kayıklara rastlamaktayız. 16-17 yüzyıllara kadar biliyoruz daha öncesini bilemiyoruz zaten tarihi kayıtlarda da yok. O tarihlerden 940'lara kadar gelmiş hatta İsmet İnönü Artvin'e geldiğinde Artvin Borçka arasını ceviz tomruğu yüklü bir kayıkla geçmiş. Kayığın hikâyesi çok enteresan Çoruh Nehri’nin eski halini hatırlarsınız barajlardan önce debisi çok yüksek içine bir kamyon ya da tır düşse alıp sürükleyebilecek bir güçte. 

ETİKETLER :

ÖNERİLEN HABERLER

2025 KUTLAMA TV+ BANNER AKBANK Arhavi Çay Bisse Erkek Giyim
30.Ağustos-3 30 Ağustos-2 30 Ağustos-1